نفخ یا دل پیچه نوزادان از مشکلاتی است که باعث ناراحتی های زیادی در خانواده می شود. گریه مداوم اینگونه نوزادان، یک تراژدی است که شادی ناشی از بچه دار شدن را تا حدّی تحت الشّعاع قرار می دهد. در این رابطه نکات ذیل قابل ذکر است:
۱- این مشکل دوره خاصی دارد که طول آن در کودکان مختلف، متفاوت است و پس از طی این دوره معمولاً مساله خود به خود حل می شود. برخی کودکان، چهل روزه و بعضی دیگر سه چهار ماهه این مشکل را از سر می گذرانند.
۲- از راه حل های رایج و تا حدّی موثّر که معمولاً در مراکز بهداشتی درمانی به مادران آموزش داده می شود این است که پس از شیر دادن کودک، وی را در آغوش گرفته آرام با کف دست ضرباتی را به پشت او وارد کنند تا آروغ بزند.
۳- در این دوره مادر باید از مصرف غذاهای نفّاخ به شدت پرهیز کند(حبوبات، سیر، پیاز و …). همچنین بهتر است در سبد غذایی خود از غذاها یا داروهایی که نفخ را کم می کنند هم استفاده کند. مصرف رازیانه، آویشن یا زیره سبز(در اشکال مختلف آنها به صورت دم کرده، جوشانده، عرقیات، قاووت یا در غذاها) یک راه حل ساده است که هم شیر مادر را زیاد می کنند و هم نفخ او را کم.
این مشکل دوره خاصی دارد که طول آن در کودکان مختلف، متفاوت است و پس از طی این دوره معمولاً مساله خود به خود حل می شود. برخی کودکان، چهل روزه و بعضی دیگر سه چهار ماهه این مشکل را از سر می گذرانند.
۲- از راه حل های رایج و تا حدّی موثّر که معمولاً در مراکز بهداشتی درمانی به مادران آموزش داده می شود این است که پس از شیر دادن کودک، وی را در آغوش گرفته آرام با کف دست ضرباتی را به پشت او وارد کنند تا آروغ بزند.
۳- در این دوره مادر باید از مصرف غذاهای نفّاخ به شدت پرهیز کند(حبوبات، سیر، پیاز و …). همچنین بهتر است در سبد غذایی خود از غذاها یا داروهایی که نفخ را کم می کنند هم استفاده کند. مصرف رازیانه، آویشن یا زیره سبز(در اشکال مختلف آنها به صورت دم کرده، جوشانده، عرقیات، قاووت یا در غذاها) یک راه حل ساده است که هم شیر مادر را زیاد می کنند و هم نفخ او را کم.
۴- راهی که به تجربه بنده برای درمان این بیماری مفید است استفاده از یک عرق با این ترکیب است:
بادرنجبویه ۲ قسمت؛ زنیان ۲ قسمت؛ آویشن ۱ قسمت؛ بابونه ۱ قسمت؛ گشنیز ۲ قسمت
پس از هر بار شیر دادن ۲ تا ۳ قاشق چایخوری از ترکیب را به کودک بخورانید. این ترکیب هم ضدّ نفخ است و هم آرام بخشی خوب. البته این ترکیب قابل دستکاری است و می توان از عرقیات مشابه(مثل عرق نعناع، پونه، شوید و …) یا تنها تعدادی از این عرقیات استفاده کرد؛ حتّی اگر اکثر این عرقیات به تنهایی هم مورد استفاده قرار گیرند؛ نتیجه مطلوب را به دست خواهند داد. همچنین می توان کلّ این نسخه را به عرق نعناع خلاصه کرد که معمولا در اکثر خانه ها قابل دسترسی است؛ البته اگرنوزاد با خوردن عرق نعناع دچار یبوست شود بهتر است برای درمان تک دارویی به سراغ عرق زنیان یا آویشن بروید. مادر نیز می تواند روزی دو یا سه بار و هر بار نصف استکان از این عرقیات را استفاده کند.
تذکّر: اگر با خوردن این عرقیات، کودک دچار گرمی می شود؛ نسبت عرق گشنیز را در آن اضافه کنید و یا کمی عرق کاسنی به آن بیافزایید.
۵- از روشهای مفید دیگر این است که شکم کودک را روزی یک بار با روغن زیتون تصفیه نشده به آرامی ماساژ دهید تا روغن به خورد پوست کودک برود. ماساژ ناف او با روغن کرچک هم راه مناسبی است.
۶- گرم کردن موضعی مثل گذاشتن حوله یا پارچه گرم روی شکم نوزاد نیز روش موثّری در کاهش نفخ و دل پیچه کودک است.
۷- ترنجبین یک داروی آزموده شده است. روزی یکی دو بار و هر بار نصف قاشق چایخوری ترنجبین را در نصف استکان آب جوش حل کرده صاف کنید و به تدریج به نوزاد بخورانید. ترنجبین نیاز به شیرین کردن ندارد و خودش به اندازه کافی شیرین هست. این داروی خوشایند، علاوه بر کاهش نفخ نوزاد، یک آرامبخش و خواب آور موثّر نیز هست؛ همچنین به علّت ارزش غذایی بالا، ترنجبین یک داروی ایده آل در نوزادانی است که به علّت کمبود شیر مادرشان دچار مشکل هستند.
۸- توصیه اکید می کنم که با مصرف داروهای آرامبخش و ضدّ نفخ شیمیایی( که از اتّفاق، اکثرا اثربخشی مناسبی نیز ندارند) به کودک دلبند خود خیانت نکنید و مطمین باشید که با به کار بستن دستورات ساده فوق، به نتیجه مطلوب خواهید رسید.
9- یک نکته مهم در درمان بسیاری از این نوزادان، پرهیز کامل او از شیر و لبنیات گاو و هر خوراکی که حاوی آنها باشند است.
10- به تجربه ثابت شده است که بعضی صداهای خاص باعث آرامش نوزاد می شوند. مثلا بعضی از آنها با شنیدن صدای جاروبرقی آرام می گیرند و بعضی بچّه های دیگر را تنها اگر سوار اتوموبیل خود کرده به گردش و گذار مشغول شوید، از دست گریه تمام نشدنی آنها آسوده خواهید شد.
یک تجربه گرانقدر
۱- به مدّت ۳- ۲ شب، قبل از خواب، بالا تنه نوزاد(شکم، قفسه سینه، سرشانه ها و تمام ناحیه پشت) را به خوبی با روغن کرچک ماساژ دهید – به نحوی که روغن، جذب پوست شود – و سپس کودک را به حالتی مانند قنداق کردن کاملاً ببندید و به خصوص مواظب باشید که در معرض باد و سرما قرار نگیرد.
۲- در طول روز، ۲- ۱ بار ناحیه زیر ناف نوزاد را با روغن کرچک به خوبی ماساژ دهید.
۳- روزی ۲- ۱ بار، یک گلوله کوچک پنبه(به اندازه یک لوبیا) را با روغن کرچک آغشته کرده و برای نوزاد شیاف بگذارید. راه دیگر این است که یک گوش پاک کن را با روغن کرچک آغشته کرده به آرامی، چند بار داخل مقعد نوزاد جلو و عقب ببرید تا باد شکمش خالی شود.
موارد ۲ و ۳ را تا بهبودی نوزاد ادامه دهید که البته این روند معمولاً چند روزی بیشتر طول نمی کشد. با انجام این روش خواهید دید که کودک دلبندتان از دست این نفخ آزار دهنده خلاص شده و خواب خوب و آرامی را تجربه خواهد کرد.